Makaleler

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ

Ticaret,ülkeler arasında yada ülke içerisindeki alışveriş bir nevi alım satım işlemlerinin tamamıdır.Ticaret kendi içersinde iki kısma ayrılmaktadır.Bunlar ithalat ve ihracattır.Bunun yanı sıra transit ticarette vardır.
Toplumlar ürettiklerini pazarlamak,üretemediklerini ise yurt dışından ithal etmek zorundadır.Dünya pazarında geniş bir şekilde yer alan ihracat ve ithalat kavramları ülke ekonomisinin gidişatını belirleyen önemli iki olgudur.
Ülkeler kendi içersinde üretemedikleri ürünleri yurt dışından satın alırlar.Buna ithalat denir.Kendi içerisinde ürettikleri ürünleri yurt dışına pazarlamalarına ise ihracat denir.Bu iki olguda dış ticareti tamamlayan önemli unsurlardır.
Dış ticaret ülkeler arasında yapılan mal ve hizmet alım satım işlemleridir.Dış ticaret günümüzde ülkeler arasında siyasi,politik manada da önemli bir konuma sahiptir.Yani ticari manada ekonomisini ulusal düzeyde sağlam temellere oturtmuş ve bu temeller üzerinde güçlü bir şekilde ilerleyen ülke siyasi manada da varlığını sağlam,bütünleşmiş temeller üzerine oturtmuş demektir.Kalkınmış ülkelerde ticaret fazlalığı vardır.Ticaret fazlalığı bulan ülkeler dünya ekonomisinde geniş yer almaktadır.Ülkelerin ekonomik gelişme seviyelerinin farklı olması dış ticaret hacmini belirlemektedir.
Türkiye’nin dış ticaretinde son yıllarda önemli gelişmeler olmasına rağmen dış alımı satımından fazladır.Yani ülkemizde dış ticaret açığı vardır.
Türkiye’nin dışarıdan satın aldığı ürünlerin başında petrol ve  endüstri ürünleri gelir.Son yıllarda Türkiye’nin dış alımının yaklaşık %40′ı makinelerden oluşmaktadır.Endüstri malları ham petrol,makineler,kimyasal maddeler,fosfat,demir,çelik,kağıt,plastik maddeler,yapay gübre başlıca dış alım ürünleridir.Türkiye bu tür dış alım yaparak dış ticarette önemli bir paya sahip olmuş ve dış ticaretteki aktifliğini göstermiştir.
Türkiye aynı zamanda dış satım yani ihracat yapan bir ülkedir.Dünya ekonomisinde ihracat önemli bir paya sahiptir.Türkiye’de bu pay içerisinde büyük yer kaplamaktadır.Türkiye’nin dışarıya sattıkları yani ihraç ettikleri arasında tarım ürünleri ve madenler önem taşımaktadır.Ancak dış ticarette madenlerin payı endüstrinin gelişmesine bağlı olarak azalmıştır.Pamuk,tütün,fındık,kuru üzüm,şeker,sigara,içki,halı,kilim ve konfeksiyon ürünleri başlıca dış satım ürünleridir.Türkiye dış ticaretteki bu potansiyeli ile gelişmekte ve dünya ticaretinde aktif bir rol oynayabilecek bir ülke olduğunu kanıtlamaktadır.Yurt dışına ihraç edilen tarım ürünleri aktif bir duruma gelmiştir.Türkiye’nin dış ticaretinde Avrupa ülkelerinin %50 civarında önemli bir payı vardır.Bu da Türkiye ekonomisinde Avrupa pazarının etkin bir rol oynadığını göstermektedir.
Türkiye jeopolitik konumu itibariyle birçok öneme sahiptir.Bunları sıralayacak olursak:
a)Dünyanın en önemli petrol rezervlerine sahip Orta Doğu ve Hazar Havzası
b)Önemli deniz ulaştırma yollarının kavşağı durumunda bulunan Akdeniz Havzası
c)Türk boğazları
d)Üç kıtayı birbirine bağlayan çok önemli bir jeopolitik konuma sahip olan Türkiye aynı anda bir Avrupa,Asya,Balkan,Kafkas,Akdeniz ve Karadeniz ülkesidir.
Türkiye yukarıda da ifade ettiğimiz gibi dünya ticaretinde coğrafi yapısı itibariyle büyük bir öneme sahiptir.Ülkeler arası dış ticarette kullanılan kara ve deniz yollarının önemli yolları noktaları Türkiye üzerinden geçmektedir.Bu da Türkiye’nin dış ticaretindeki potansiyeline katkı yaparak arttırmaktadır.
20.yy sonlarında dünyadaki köklü ve hızlı değişmeler Türkiye’ye hem farklı sorumluluklar yüklemiş hem de yeni fırsatlar açmıştır.Türkiye bugün avrupayı asyaya bağlayan avrupa kuşağında merkezi bir konuma gelmiş ve ekonomik açıdan büyük rol ve önem kazanmıştır.
Türkiye bulunduğu coğrafi ve özel konum sayesinde dünyada ender sayılan bir ülkedir.Bu konumu itibariyle Türkiye dünya ekonomisinde ağırlıklı bir şekilde yer almaktadır.
İhracat ve ithalatı tanımlayıp bu iki ticari faaliyetin Türkiye’nin dış ticaretindeki önemini arttırdığını belirttikten sonra Türkiye ve dünya ticaretinde önemli bir vasfa sahip olan tarnsit ticaretten bahsetmek istiyorum.
Dünya ticareti alım satım yani ihracat ve ithalat sayesinde kendine yeni pazarlar bulur ve ülkeler bu ticari faaliyete paralel olarak gelişir,büyür ve ülkeyi gelişmiş ya da gelişmekte olan yahut gelişmemiş ülkeler diye sınıflandırır.
Dış ticarette ithalat ve ihracat önemli paya sahiptir.Bunun yanı sıra transit ticarette dış ticaretin önemli unsurudur.Türkiye’nin dış ticaretinde de önemli konuma sahiptir.
Transit ticaret,komşu ülkelerin limanlarımızı,hava alanlarımız ve kara yollarımız üzerinden geçerek birbirleriyle yapmış oldukları ticari faaliyettir.Transit ticarette en önemli limanlarımız İstanbul,İzmir,Mersin ve Trabzon limanları ilk sırada yer almaktadır.En önemli kara yolumuz ise E-5 kara yoludur.
Türkiye özel konumu itibariyle transit ticaretin gelişmesine elverişli bir ülkedir.Asya ile Avrupayı birbirine bağlayan en kısa,en ekonomik kara yolu ülkemizden geçmektedir.Bu da Türkiye’nin dış ticaretteki aktifliğini ve önemini arttırmaktadır.Ayrıca transit taşımacılıkta,mal yüklü kara ve deniz taşıtları yükleme-boşaltma yapmadan ülke topraklarından geçtiği için hizmet giderleri karşılığında gelir sağlar.Örneğin;günümüzde Anadoludan her yıl 35-40 bin tır geçmektedir.
Türkiye gerek coğrafi konumu itibariyle gerekse ihracat-ithalat ve transit rejim itibariyle dış ticarette önemli paya sahiptir.Ülkeler arası dış ticaret yapılması Türkiye’nin bu özellikleri ile daha da kolaylaştırmaktadır.
Yeni yüzyılda Türkiye çok taraflı bir ekonomik ilişkiler ağının merkezi haline gelecektir.Öte yandan Türkiye doğu ile batı arasında çeşitli açılardan başarıyla ifade ettiği köprü vazifesini,21.yüzyılda da daha etkin biçimde sürdürecektir.Yani Türkiye dün,bugün olduğu gibi yarında dış ticarette yine önemli bir potansiyele ve öneme sahip olacaktır.